Wat Is Cannabidiol (CBD)?

Luke Sumpter

Cannabisjournalist En Gezondheidswetenschapper

Luke Sumpter

Bijgewerkt op: Augustus 9, 2022

Je hebt vast weleens van cannabidiol, oftewel 'CBD', gehoord. Deze drie letters zie je regelmatig terug op reclameborden, in tv-commercials en in tijdschriften. Tegenwoordig zijn er vele duizenden CBD producten verkrijgbaar, wat bij consumenten soms tot polariserende opvattingen leidt. Sommigen zweren erbij, maar anderen kunnen er niets mee, en doen het af als kwakzalverij. Dus, wat is cannabidiol precies, en waartoe is het daadwerkelijk in staat?

Hieronder vertellen we je alles over deze nieuwe hype, om zo een beter beeld van CBD te krijgen. We bespreken waar het vandaan komt, hoe het werkt, welke producten er zijn en of het veiligheidsrisico's met zich meebrengt.

Wat is CBD precies?

CBD is een stof die voorkomt in Cannabis sativa. Het behoort daarbij tot een chemische klasse die bekendstaat als 'cannabinoïden'. Deze cannabinoïden fungeren als secundaire metabolieten en beschermen planten tegen verschillende bedreigingen, van roofdieren tot UV stralen.

Onderzoekers ontdekten CBD in 1941, en kwamen uiteindelijk tot de conclusie dat het in contact staat met het aangeboren endocannabinoïde systeem (ECS) van het menselijk lichaam, net zoals THC en andere chemische stoffen. In tegenstelling tot THC veroorzaakt CBD echter geen psychotrope effecten.

Cannabinoïden, waaronder CBD, staan ook wel bekend als 'meroterpenen'. Dit is een term voor verbindingen met een gedeeltelijke terpenoïde structuur. Over het algemeen zijn cannabinoïden deels terpeen en deels fenol.

Waar komt CBD vandaan?

CBD komt vrijwel uitsluitend voor in de cannabisplant. Het merendeel van de commerciële CBD uit Europa is afgeleid van vezelhennep, wat een laag niveau van het psychoactieve stofje THC bevat (0,2% of minder). Therapeutische en recreatieve wiet kan echter ook opmerkelijke hoeveelheden CBD bevatten.

Je hebt het vast weleens gezien: een glinsterend laagje kristallen op je wiet. Deze kristallen staan ook wel bekend als 'glandulaire trichomen'. Dit zijn een soort mini-fabrikanten van secundaire metabolieten, die CBD en andere verbindingen synthetiseren.

In het geval van CBD begint het allemaal met twee moleculen: olivetolzuur en geranylpyrofosfaat. Deze worden door enzymen omgezet in CBGA, de zogenaamde 'moedercannabinoïde'. Dit leidt vervolgens tot de productie van andere cannabinoïden. Zo zet het enzym CBDA-synthase CBGA om in CBDA, de zure voorloper van CBD. Het proces van decarboxylering (het toepassen van warmte) stoot vervolgens de carboxylgroep van CBDA af, wat in CBD resulteert.

Hoewel cannabis de enige natuurlijke bron van CBD is, zijn onderzoekers ook bezig met nieuwe manieren om CBD chemisch te synthetiseren. Dit kan tegenwoordig al binnen enkele minuten. Men kan het bijvoorbeeld maken door genen die verantwoordelijk zijn voor de productie van CBD in genetische gemanipuleerde biergist te implanteren.

Hoe werkt CBD?

CBD werkt op een veelzijdige manier, waardoor het een verbinding is met mogelijk verstrekkende gevolgen voor de mens. De stof gaat een interactie aan met talloze moleculaire doelwitten, waaronder receptoren van het endocannabinoïde systeem. Dit ECS dient als de universele regulator van het menselijk lichaam. Zo helpt het bij het regelen van de neurotransmissie, botremodellering, huidgezondheid, immuniteit en andere processen. Daarom zijn onderzoekers vooral geïnteresseerd in moleculen die dit systeem kunnen beïnvloeden.

Het ECS bestaat uit drie belangrijke componenten: twee hoofdreceptoren (bekend als 'CB1' en 'CB2'), signaalmoleculen (bekend als 'endocannabinoïden') en enzymen (die deze endocannabinoïden aanmaken en afbreken). Omdat van wiet afgeleide cannabinoïden, zoals THC en CBD, een vergelijkbare structuur hebben als endocannabinoïden, zijn ze in staat deze na te bootsen. Dat is ook de reden dat ze zich op een enigszins soortgelijke manier op het ECS kunnen richten.

Maar hoe werkt CBD precies met het ECS samen? Onderzoekers werken nog steeds hard om die vraag te kunnen beantwoorden. Het onderzoek tot nu toe heeft echter al enkele belangrijke aanwijzingen opgeleverd. Zo activeert CBD, in tegenstelling tot THC, de CB1- en CB2-receptoren niet op een directe manier. Het werkt eerder als een negatieve allosterische modulator van de CB1-receptor (Laprairie et al., 2015). Dit betekent dat het de receptoractivering door andere moleculen kan tegengaan. Zo wordt bijvoorbeeld gedacht dat CBD het psychoactieve potentieel van THC tegengaat wanneer je beide tegelijk inneemt. Dit doet het door de binding van THC met CB1 te blokkeren.

Ook wordt onderzocht of CBD de hoeveelheid circulerende endocannabinoïden in het lichaam kan beïnvloeden. Het enzym vetzuuramidehydrolase (ook bekend als 'FAAH') breekt endocannabinoïden af nadat ze hun functie hebben vervuld. Farmaceutische bedrijven hebben diverse medicijnen ontwikkeld, bekend als 'FAAH-remmers', die tijdelijk de activiteit van dit enzym blokkeren en zo de endocannabinoïdeniveaus verhogen. Wetenschappers zijn nu echter ook benieuwd of de effecten van CBD op FAAH en vetzuurbindende eiwitten (FABP) het gehalte anandamide (AEA) in het lichaam kunnen verhogen (Elmes et al., 2015).

Andere moleculaire doelwitten van CBD

Afgezien van CB1 en CB2, richt CBD zich ook op andere receptoren. Sommige hiervan maken deel uit van het 'uitgebreide ECS'. Dit uitgebreidere systeem, bekend als het 'endocannabinoïdoom', bestaat uit nog meer receptoren, signaalmoleculen en enzymen.

Enkele moleculaire doelwitten van CBD zijn:

• TRPV1: ook bekend als de 'capsaïcinereceptor', staat TRPV1 aan de basis van het brandende gevoel dat gepaard gaat met het eten van hete pepertjes. Het speelt een rol bij de pijnperceptie en helpt bij het reguleren van de lichaamstemperatuur. CBD werkt als een TRPV1-agonist, wat betekent dat het deze receptor activeert.

• G-proteïnegekoppelde receptoren (GPCR): deze receptoren werken op dezelfde manier als klassieke receptoren van het EC, maar het verschil is dat de endogene signaalmoleculen ervan onbekend zijn. CBD werkt als een agonist in op GPR18, een receptor gerelateerd aan ontstekingen en pijn. Daarnaast werkt CBD als een antagonist (een stof die voorkomt dat een receptor een reactie teweegbrengt) in op GPR55. Dit is een receptor die een rol speelt bij angst- en stressreacties (Shi et al., 2017).

• Peroxisoomproliferatorgeactiveerde receptoren (PPAR): deze receptoren bevinden zich op het membraan van celkernen en spelen een belangrijke rol bij de genexpressie en het vetzuurmetabolisme. Van de drie soorten PPAR bindt CBD zich aan PPARy, die een regulerende rol speelt bij de stofwisseling.

• Serotoninereceptoren: CBD bindt zich ook aan de serotoninereceptor 5HT1A, die betrokken is bij de werking van medicijnen tegen angst, depressie en psychose.

• GABA-receptoren: deze receptoren spelen een belangrijke rol bij het onderdrukken van signalen in de hersenen. CBD werkt als een agonist in op de GABAA receptor.

Welke CBD-producten zijn er zoal?

Sinds 2014 is CBD enorm populair geworden, en is de markt overspoeld geraakt met CBD-producten. Tegenwoordig vind je het in allerlei vormen en maten in de schappen van supermarkten, drogisterijen en zelfs dierenwinkels. Van olie en capsules tot cosmetica, crèmes, drankjes, snoep en zelfs hondensnoepjes, je kunt het zo gek niet bedenken, of er bestaat wel een CBD-versie van. Hieronder zoomen we in op de twee populairste producten: CBD-olie en CBD capsules.

CBD-olie

CBD-olie vormt als het ware de rode draad op de CBD-markt. De meeste CBD olie is makkelijk te gebruiken en kun je overal mee naartoe nemen. Het bestaat uit een CBD extract gesuspendeerd in een eetbare dragerolie, denk aan olijfolie, hennepzaadolie of MCT olie. Deze oliën dienen als een lipidenrijke basis voor het vetminnende CBD. Hoewel de meeste CBD-oliën veel overeenkomsten vertonen, kan hun chemische samenstelling nogal verschillen. Over het algemeen vallen ze in een van de volgende drie categorieën:

🔹Full spectrum

Full spectrum CBD-olie is misschien wel de beste weerspiegeling van het hennepfytocomplex. Simpel gezegd, deze CBD-producten bevatten een breed scala aan cannabisstofjes. Hoewel CBD in de grootste concentratie voorkomt, zitten er ook andere cannabinoïden, terpenen en sporenstoffen in (ook THC). THC komt er echter in zulke kleine concentraties in voor dat het nauwelijks een psychotroop effect heeft.

Recent onderzoek suggereert dat full spectrum CBD-producten het zogeheten 'entourage-effect' bieden. Dit houdt in dat de fytochemicaliën uit cannabis synergetische effecten produceren wanneer ze samen worden ingenomen.

🔹Broad spectrum

Broad spectrum CBD-olie verschilt van full spectrum producten doordat het helemaal geen THC bevat. Wel zitten er nog steeds andere cannabinoïden en terpenen en andere verbindingen in. Maar omdat broad spectrum producten helemaal geen THC bevatten, ben je hiermee volledig verlost van potentiële problemen die met de psychotrope cannabinoïde verband houden.

CBD Olie (Zamnesia) 10%

(45)

Bekijken

🔹Isolaat

CBD-olie gemaakt van CBD-isolaat bevat ongeveer 99% cannabidiol. Fabrikanten filteren hierbij al het andere weg, waardoor alleen pure CBD kristallen overblijven. Deze kristallen worden vervolgens aan een dragerolie toegevoegd. Om die reden bevatten isolaten hogere concentraties CBD dan andere oliën, maar bieden ze niet de potentiële voordelen van het entourage-effect.

CBD olie: sublinguaal vs. oraal

Een van de redenen waarom CBD-olie zo populair is, is de veelzijdigheid ervan. Je kunt het sublinguaal (onder de tong) of oraal (doorslikken, of met je eten of drinken mengen) innemen.

Wanneer je het oraal inneemt, gaat CBD eerst de strijd aan met het spijsverteringsstelsel en de lever voordat het de bloedbaan bereikt. Hierdoor gaat meer dan de helft van de stof verloren. Tegen de tijd dat je de effecten eenmaal merkt, houden ze echter wel langer aan in vergelijking met sublinguale inname.

Bij sublinguale toediening kan CBD diffunderen in de haarvaten van de mond, waardoor de cannabinoïde vrijwel onmiddellijk toegang krijgt tot de bloedbaan. Vanwege deze verbeterde absorptie komen de effecten sneller op, maar duren ze vaak ook minder lang.

CBD-capsules

De naam zegt het eigenlijk al: CBD-capsules zijn in feite capsules met CBD-olie. Veel producenten gebruiken softgel capsules, omdat deze gemakkelijk door te slikken zijn. Elke capsule bevat een precieze dosis CBD, waardoor je beter kunt doseren. Bovendien is deze methode vaak discreter dan het nemen van CBD-olie.

Het nadeel? Capsules zijn niet zo veelzijdig wat betreft consumptie: je kunt ze uitsluitend oraal innemen. Dat weerhoudt sommige gebruikers er echter niet van om erin te bijten om zo de olie onder de tong te krijgen.

CBD Softgel Capsules 10% (Zamnesia)

(27)

Bekijken

Wat zijn de risico's van van hennep afgeleide CBD?

CBD wordt vaak als een risicovrije stof gepromoot. Toch zijn er verschillende factoren om rekening mee te houden als het gaat om veilig gebruik. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) biedt CBD geen risico op misbruik of schade. En omdat de cannabinoïde niet-psychotroop is, vormt het ook geen gevaar voor mensen die vatbaar zijn voor psychische problemen.

Toch veroorzaakt CBD bij sommige mensen bijwerkingen, zoals:

• Droge mond
• Diarree
• Verminderde eetlust
• Slaperigheid
• Vermoeidheid

Deze bijwerkingen zijn relatief licht, maar er is ook nog een risico waarmee je bij het gebruik van andere medicijnen rekening moet houden. CBD remt namelijk een familie van leverenzymen af die bekendstaat als 'cytochroom P450'. Deze eiwitten zijn normaal gesproken verantwoordelijk voor het afbreken van veel medicijnen. Maar omdat CBD de activiteit van deze enzymen beperkt, remt het molecuul ook het metabolisme van die middelen. Dus, als je CBD wilt proberen en ook medicatie gebruikt, raadpleeg dan altijd eerst je huisarts!

CBD vs. THC

Het belangrijkste verschil tussen CBD en THC komt op de moleculaire structuur en het werkingsmechanisme neer. Dankzij de structuur van THC kan het zich rechtstreeks aan de CB1-receptoren van het ECS binden. Dit veroorzaakt een acute golf van dopamine en andere chemische cascades die in een 'high' uitmonden. In plaats van zich aan CB1 te binden, verandert CBD de manier waarop THC met deze receptor interageert. Veel wietgebruikers vinden dan ook dat het nemen van THC samen met CBD in een meer gebalanceerde ervaring resulteert.

Waarom is CBD zo populair?

Wetenschappers ontdekten CBD meer dan tachtig jaar geleden. Dus, waarom wint de cannabinoïde pas recentelijk aan populariteit? Van hennep afgeleide cannabidiol kwam ineens bovendrijven en eiste zomaar haar plekje op binnen de voedingssupplementenindustrie, maar niet zonder reden. Preklinisch onderzoek heeft namelijk interessante werkingsmechanismen met klinisch potentieel ontdekt die CBD interessant maken voor verder onderzoek.

En dat is ook nodig: we weten namelijk nog niet in hoeverre CBD bepaalde aandoeningen precies ten goede kan komen. We kunnen de stof op dit moment dan ook niet als iets anders dan een hype beschouwen, aangezien we nog maar weinig weten over deze cannabinoïde en de wijdverbreide effecten ervan op de menselijke fysiologie. Maar wie weet komt daar snel verandering in.