Yerba Maté: Een Oeroud Brouwsel Barstensvol Voedingsstoffen

Luke Sumpter

Cannabisjournalist En Gezondheidswetenschapper

Luke Sumpter

Bijgewerkt op: Maart 19, 2024

WAT IS YERBA MATÉ?

De matéplant, met de wetenschappelijke naam Ilex paraguariensis, is een Zuid-Amerikaanse plant die behoort tot de hulstfamilie. Van de plant wordt een brouwsel gemaakt dat we mate noemen. Dit kruidendrankje vind je voornamelijk in Paraguay, Argentinië, Uruguay, Brazilië, Bolivia en Chili. De kruidenthee is inmiddels ook doorgedrongen tot de westerse wereld. Daar verkopen leveranciers het als een voedingssupplement.

Het kruid zit tevens in diverse energiedrankjes, omdat het relatief veel cafeïne bevat. Mensen gebruiken mate daarbij vaak als koffievervanger, waarvan de stimulerende effecten subtieler en aangenamer zijn. Een kop koffie bevat ongeveer 95-200mg cafeïne, terwijl dat voor mate slechts 30-40mg is.

Net als de theeplant, is de matéplant een groenblijvende struik (of kleine boom) die soms wel 15m hoog wordt. De blaadjes, die later gedroogd worden voordat ze als mate gedronken worden, zijn 7-110mm lang, 3-5,5cm breed en hebben een gekartelde rand. De matéplant wordt hoofdzakelijk in Zuid-Amerika commercieel gekweekt. Brazilië is daarbij de grootste producent.

Na de oogst worden de blaadjes naast een houtvuurtje gedroogd. Dat verrijkt ze met een rokerige smaak. De kracht van mate is sterk afhankelijk van het geslacht van de gebruikte matéplant. Mannetjesplanten produceren over het algemeen blaadjes met een sterkere smaak die bovendien meer cafeïne bevatten. Bladeren van vrouwelijke planten zijn echter wat subtieler qua smaak en effect.

Yerba Maté

(64)

Bekijken

VOORDELEN VAN DE MATÉPLANT

De bladeren van deze intrigerende plant worden hoofdzakelijk voor mate gebruikt. Onderzoekers hebben daarbij tot op bepaalde hoogte de chemische bestanddelen onderzocht. Sommige van de in de volgende sectie aangehaalde onderzoeken zijn uitgevoerd op proefdieren. Toch zijn ze een potentiële indicator van wat verder onderzoek met mensen aan het licht brengt.

• HET IS MOGELIJK IN STAAT HET AFWEERSYSTEEM TE ONDERSTEUNEN

De matéplant is een uitstekende bron van micronutriënten, zoals vitamine E, selenium, zink en vitamine C. Vitamine C draagt mede bij aan een goede afweer; een tekort aan dit micronutriënt resulteert in een afweerdefect, zoals vastgesteld in een publicatie³ uit 1983 in het tijdschrift Gerontology.

Al deze substanties treden in het lichaam ook op als antioxidanten. Ze zijn in staat te assisteren in de belangrijke strijd tegen vrije radicalen. Bovendien ondersteunen deze moleculen het immuunsysteem. 

• HET HELPT MOGELIJK BIJ GEWICHTSVERLIES

Het is algemeen bekend dat zwaarlijvigheid steeds vaker voorkomt. Met de hedendaagse westerse leefstijl hebben mensen weinig tijd voor lichaamsbeweging. Bovendien blijven veel werknemers de hele dag op hun stoel zitten. Lichaamsbeweging en voeding zijn belangrijk als je wilt afvallen. Bepaalde supplementen, zoals mate, kunnen echter ook behulpzaam zijn.

Het tijdschrift Laboratory Animal Research publiceerde een artikel⁴ over de effecten van mate op gewichtsverlies bij laboratoriummuizen. Het bleek dat suppletie van het kruid hielp bij afvallen door de eetlust te verminderen en de stofwisseling te stimuleren. Er is ook onderzoek met mensen uitgevoerd dat een idee geeft van de effecten van mate op gewichtsverlies.⁵ 

In ander onderzoek⁶ zijn de effecten van het kruid getest bij gewichtsverlies gedurende een periode van 12 weken. In de willekeurige, dubbelblinde, placebo-gecontroleerde studie stelden de onderzoekers de BMI en de taille-heupverhouding vast. Een groep van 15 individuen kreeg gedurende een periode van 12 weken mate-supplementen in de vorm van capsules. De totale dagelijkse dosis bestond uit 3g per dag. De onderzoekers stelden een statistisch significante vermindering van de BMI, het vetpercentage en de taille-heupverhouding vast ten opzichte van de placebogroep. 

• HET VERBETERT ALERTHEID EN ENERGIE

Een kopje mate induceert effecten die lijken op die van een kop koffie. Het verbetert de concentratie. Dit komt doordat de matéplant cafeïne bevat. Gebruikers stellen echter dat de effecten een ietsiepietsie verschillen. Ze zeggen dat de prikkeling van mate zachtaardiger is. Bovendien veroorzaakt het geen dip als de cafeïne uitgewerkt raakt.

Probeer de volgende keer dat je je huiswerk doet of een boek leest een kopje mate te drinken. Van cafeïne is per slot van rekening wetenschappelijk⁷ aangetoond dat het je alertheid en kortetermijngeheugen verbetert.

DE BEREIDINGSWIJZE VAN MATE

Mate is op verschillende manieren te trekken. Dat ligt een beetje aan je beweegredenen en hoe traditioneel betrokken je bent.

De eenvoudigste en makkelijkste manier om een kopje mate te zetten, is door kant-en-klare theezakjes te kopen. Ook is het mogelijk de losse blaadjes in een thee-ei te doen.

In het andere (traditionele) geval maak je mate in een kalebas die functioneert als theekopje. De vloeistof consumeer je vervolgens met een bombilla, een ijzeren rietje met een filtergedeelte. De kalebas wordt doorgaans voor ⅓ gevuld met gedroogde bladeren en aangevuld met koud water. Vaak wordt het op smaak gebracht met citroensap, suiker of melk. Van oudsher wordt het drankje zowel koud als warm geserveerd. Dat hangt af van je voorkeur.

Yerba Mate-Kalebas

(2)

Bekijken

IS MATE GEZONDER DAN KOFFIE?

Beide drankjes hebben zo hun eigen voor- en nadelen. De uitdrukking "gezond" laat zich echter moeilijk vaststellen. En het vergelijken van hoe deze twee substanties daaraan bijdragen of er afbreuk aan doen, is geen makkelijke taak. Beide drankjes bevatten goede hoeveelheden micronutriënten en antioxidanten. Voor koffieleuten die minder cafeïne willen gebruiken, is mate echter een goed alternatief. Zo is het toch mogelijk een bakkie te doen, terwijl elk kopje minder cafeïne bevat.

DE GESCHIEDENIS VAN MATE

Mate kent een intrigerende en aloude geschiedenis. Het is voor het eerst gedronken door de Guaraní, een volk in Paraguay. Daarna is het overgewaaid naar andere volksstammen, zoals de Tupi in Zuid-Brazilië. Het gebruik van het kruid werd vervolgens steeds algemener. Dat kwam omdat Europese kolonisten het Amerikaanse continent veroverden, waardoor ook buurlanden en overzeese gebieden ermee in aanraking kwamen. Door de toegenomen consumptie werd het voor Paraguay een belangrijk product. Zelfs belangrijker dan tabak.