Het Transformatieve Potentieel Van De Nul-Kilometer Economie

Vind je het ook zo opmerkelijk dat veel groente en fruit in je lokale supermarkt uit allerlei verre landen lijkt te komen? En dat terwijl er in Nederland een gigantische agrarische sector is. Hoe kan dit? Hoewel het huidige model wellicht tot een goedkoper en breder aanbod aan voedsel heeft geleid, brengt deze omslachtige manier een hele hoop nadelen met zich mee. Het transport van voedingsmiddelen van over de hele wereld, is slecht voor het milieu en speelt slavenarbeid in de kaart. Wat te denken van de zeer lage tarieven en inkomens van lokale producenten, of de toenemende kwetsbaarheid van de voedselvoorziening. De mondiale toeleveringsketen lijkt misschien geweldig vanuit een winstperspectief, maar over het geheel genomen kun je het ook als een tikkende tijdbom zien.

In eerste instantie lijkt het misschien idealistisch, maar meer lokaal geteelde groenten kopen zou wel eens een deel van de oplossing kunnen zijn. Dit gaat verder dan alleen je persoonlijke inkopen doen bij de lokale biologische boerderij met vrije uitloop. Aangezien de wereldbevolking uit miljarden mensen bestaat, is er heel wat innovatie vereist om iedereen van voldoende voedsel te voorzien. Het lokaliseren van de toeleveringsketen zorgt voor een grotere voedselstabiliteit, een betere controle over de productie en de lonen, en kan beter zijn voor het milieu. De truc is om het zo efficiënt mogelijk te implementeren. In dit artikel onderzoeken we het concept van het nul-kilometer economie model en kijken we of en zo ja hoe dit voor een betere wereld kan zorgen.

Wat is een nul-kilometer economie?

Het nul-kilometer concept is niet nieuw: het is ontstaan als onderdeel van de ‘slow food’-beweging die in de jaren tachtig in Italië begon. Deze duurzame beweging was een reactie op de mondiale voedselnetwerken, met als doel de lokale landbouw en traditionele keuken te behouden. De nul-kilometer economie is gebaseerd op dit idee, waarbij de nadruk ligt op het minimaliseren van de afstand tussen waar producten worden gemaakt en waar ze worden geconsumeerd.

Hoewel de naam misschien anders suggereert, probeert men in een nul-kilometer economie producten te betrekken binnen een straal van 100 km.

De voordelen van een nul-kilometer economie

Er zitten veel potentiële voordelen aan een nul-kilometer economie; niet alleen voor het milieu, maar ook de volksgezondheid en economie. Laten we eerst een illusie uit de weg helpen. Een nul-kilometer economie heeft niets te maken met idyllische kleine boerderijtjes met koeien die vrolijk door de wei huppelen. Een efficiënte lokale economie moet nog steeds alle nieuwste technologieën en innovaties omarmen om alle mensen van voedsel te kunnen voorzien.

Een nul-kilometer economie kan een combinatie omvatten van biologische producten en gewassen die in dichte hydrocultuur systemen worden geteeld, waardoor de kostprijs lager kan uitvallen. Om echt radicale verandering te bewerkstelligen, moeten we niet al te romantisch worden! Landbouw gaat over het voeden van mensen, niet over het vervullen van pittoresk off-grid avontuur van een familie.

De milieu-impact van de nul-kilometer economie

De nul-kilometer economie heeft duidelijke voordelen voor het milieu. In de eerste plaats vermindert het de afstand die producten moeten afleggen, waardoor de CO2-uitstoot wordt verminderd. Als dit op een globale schaal zou gebeuren, zou de impact aanzienlijk kunnen zijn.

Ten tweede, maar dit is meer speculatief, is het waarschijnlijk dat als de productie meer gelokaliseerd wordt, deze op een duurzamere manier kan plaatsvinden. Dit pakt voordelig uit voor alle betrokkenen.

Ten derde komen de nul-kilometer principes overeen met de principes van een circulaire economie, dat wil zeggen een economie die ernaar streeft afval te minimaliseren en hulpbronnen en materialen te recyclen. Omdat alle producten binnen een straal van 100 km blijven, zou het in principe gemakkelijker zijn om verpakkingen te verzamelen, goederen te vervoeren zonder ze in onnodige veel plastic te verpakken, en gebruikte goederen in te zamelen voor recycling.

De rol van de lokale landbouw in een nul-kilometer economie

Een nul-kilometer economie kan lokale ondernemers stimuleren en kleinere bedrijfsmodellen bevorderen, met name in de landbouwsector. Hier is het zaak dat we feit van fictie onderscheiden. Het is gemakkelijk overal termen als ‘biologisch’ op te plakken en aan te nemen dat dit altijd het beste is, maar er is overtuigend bewijs dat dit niet het geval is, dus we moeten pragmatisch zijn.

In plaats daarvan kunnen innovatieve lokale bedrijven helpen om de lokale economieën te laten groeien en de ongelijkheidskloof tussen landelijke en stedelijke centra te verkleinen. Bovendien kan het bijdragen aan de landelijke spreiding van verschillende demografische groepen, in plaats van ze te concentreren in een of twee grootstedelijke knooppunten. Lokale economieën helpen monopolisering terug te dringen, wat op een paar elites na, iedereen ten goede komt.

Is de nul-kilometer economie een one-size-fits-all oplossing?

Nou, niet echt. Het nul-kilometer principe maakt deel uit van een veel breder netwerk van oplossingen voor diverse grootschalige problemen. Probeer een tunnelvisie op alles lokaal produceren los te laten. Dat kan namelijk afbreuk doen aan het soort abstract en radicaal anders denken dat nodig is om de beste oplossingen te vinden.

Grote bevolkingsgroepen hebben een breed scala aan bronnen nodig om over genoeg eten en goederen te beschikken. Voor kleinere plattelandsdorpen is het eerder haalbaar om al hun voorraden binnen een straal van 100 kilometer te halen, maar voor een stad met 10 miljoen inwoners ligt dat een stuk gecompliceerder. Bovendien moeten de voordelen van lokale productie worden afgewogen tegen de mogelijke schade die een dergelijk model wereldwijd kan hebben. Goederentransport is per definitie schadelijk voor het milieu, maar het massaal bouwen van boerderijen en fabrieken is dat ook. De concentratie van industrieën kan dus ook voordelen hebben.

Het nul-kilometer concept is met name een nuttig gedachte-experiment waaraan we onze huidige productie- en consumptiemiddelen kunnen afmeten. We moeten ons afvragen: waar en wanneer zou het beter zijn om lokaal in te kopen, en wanneer is het beter om vanuit het buitenland te importeren?

Het laat ons ook het probleem van het mondiale neoliberalisme zien, dat zich richt op goedkope goederen en goedkope arbeid, ongeacht de ecologische, sociale en zelfs economische kosten. Alles zo goedkoop mogelijk maken lijkt op het eerste gezicht misschien een goed idee, maar de realiteit is dat het alleen maar op de salarissen drukt. In het huidige model plukken alleen de eigenaren van de monopolisering de vruchten van de toeleveringsketen.

Een nul-kilometer toekomst?

We moeten collectief beslissen wat we het beste lokaal inkopen, waarom we dit doen en hoe we dit aanpakken. We moeten onszelf en toekomstige generaties onderwijzen over de complexe en uitbuitende aard van de hedendaagse landbouw- en productieprocessen. Alleen dan kunnen we weloverwogen beslissingen nemen over hoe we daadwerkelijk duurzamer de toekomst in kunnen gaan.

We moeten verder kijken dan onze neus lang is. Een nul-kilometer economie gaat veel verder dan wat leuke scharrelkippen in je tuintje. Het concept heeft pas echt impact wanneer het op grote schaal wordt geïmplementeerd. Economieën en toeleveringsketens moeten op een geraffineerde manier geherstructureerd worden, zodat ze in het voordeel van de meerderheid van de mensen en het milieu werken. Winstmaximalisatie moet niet meer de ultieme prioriteit zijn.

Max Sargent

Max schrijft al meer dan tien jaar en is de afgelopen jaren in de cannabis- en psychedelische journalistiek beland. Hij heeft allerlei artikelen geschreven voor bedrijven als Zamnesia, Royal Queen Seeds, Cannaconnection, Gorilla Seeds, MushMagic en nog veel meer. Hij heeft dus een brede ervaring in deze branche.

Lees bio