Keuken Alchemie: De Kruidenpercolator

Maceratie vs percoleren

De twee eenvoudigste en meest gebruikte manieren om vloeibare extracten te produceren zijn maceratie en percolatie. Maceratie is waarschijnlijk de oudste extractiemethode, en het is ook een van de simpelste. Bij maceratie worden de kruiden enige tijd geweekt in een oplossing, meestal langer dan een maand. Het resultaat is een tinctuur, die in die vorm gebruikt kan worden, maar ook verder verwerkt kan worden.

Percolatie werd relatief laat de Westerse geneeskunde geïntroduceerd, maar de voordelen ervan zorgden er al snel voor dat het voor velen de favoriete methode werd. Als een kruid wordt gepercoleerd, wordt een oplosmiddel langzaam door de kruiden geleid (door zwaartekracht) en zo worden de oplosbare delen van de plant geëxtraheerd. Een volledige percolatie duurt enkele minuten tot een paar uur, een en ander hangt af van de plant en de hoeveelheid. Een goed voorbeeld van percolatie is het zetten van filterkoffie. Een oplosmiddel – in dit geval water – wordt over de gemalen kruiden gegoten, en het resultaat is een vloeibaar extract van de oplosbare bestanddelen.

De grote efficiëntie van percolatie is een van de voornaamste redenen waarom veel mensen deze methode verkiezen boven maceratie. Welke methode tot betere resultaten leidt is echter een twistpunt. Zonder twijfel leveren beide extractiemethoden krachtige resultaten op, maar percolatie heeft het duidelijke voordeel dat deze methode je in staat stelt om op eenvoudige wijze tincturen te maken met een hoge concentratie, bijvoorbeeld 1:2 of 1:1. Een ander voordeel van percolatie is dat het residu niet geperst hoeft te worden, want het oplosmiddel dat overblijft bevat geen andere bestanddelen dan het gewenste.

De zelfgemaakte kruidenpercolator

Je kunt of een dure percolator kopen gemaakt van Pyrex glas of er zelf voor € 10,- een maken van een gewone glazen waterfles. Het idee is simpel: snij gewoon de onderkant van de fles af en voilà, je hebt een buis met een smalle hals. Als je hem ondersteboven zet, past de hals van de fles perfect in een weckpot van de juiste grootte, die dienst doet als opvangpot.

Je gaat als volgt te werk:

Kerf met een glassnijder (verkrijgbaar in iedere ijzerhandel) een geul rondom het onderste deel van de fles. Zorg ervoor dat de lijn recht is, anders zal de rand later scherpe randjes hebben. Een eenvoudige manier om de lijn recht te krijgen is door een velcro strip te gebruiken waarlangs je kunt snijden.

Als je eenmaal gesneden hebt, houd je de inkerving boven de vlam van een kaars totdat hij heet wordt. Vervolgens houd je dat deel van de fles direct onder de koude kraan. Door de temperatuursverandering zal de fles langs de lijn barsten. Herhaal deze procedure totdat de onderkant van de fles af valt.

De percolatieprocedure

Dit heb je nodig om te percoleren

• de percolator
• de dop van de fles 
• een weckfles
• een aanstamper
• twee stukjes katoen

Als aanstamper kun je ieder willekeurig lang voorwerp gebruiken waarmee je de kruiden lichtjes kunt aandrukken als ze eenmaal in de fles zitten.

1. Doe een stuk katoen in de hals van de fles. Hiermee voorkom je dat de kruiden met het oplosmiddel meestromen. Giet een beetje water op het katoen om het aan te drukken. Je kunt ook een koffiefilter gebruiken.
2. Doe de gemalen kruiden bovenop het katoen.
3. Druk een stukje katoen in de hals om te voorkomen dat de kruiden omhoog komen als het oplosmiddel wordt toegevoegd.
4. Neem een tweede stukje katoen en stop het tussen de hals van de fles en de opening van de pot, zo kan de lucht uit de pot ontsnappen. Als je dit niet doet, zal het oplosmiddel niet verder stromen.
5. Draai de dop op de fles. Door de dop los dan wel vast te draaien kun je de stroomsnelheid van het oplosmiddel controleren.
6. Giet een oplosmiddel naar keuze in de bovenkant. Water, alcohol en een mix van deze twee zijn de meest gebruikte en zijn geschikt voor de extractie van een groot aantal planten.
7. Als je voldoende tijd hebt, is het een goed idee om het oplosmiddel door de kruiden te laten stromen en het daar voor enige tijd laten zitten (maceratie), enkele uren tot een dag. Als je haast hebt, kunt je dit overslaan. Maar als je het wel doet, verbeter je het resultaat. Nadat je het een tijdje hebt laten weken, draai je de dop open en laat je het oplosmiddel verder stromen.
8. Voeg meer oplosmiddel toe totdat het er onderaan helder weer uit komt. Dat betekent dat alle oplosbare bestanddelen geëxtraheerd zijn.
9. Verzamel de geëxtraheerde vloeistof in de pot en verminder zo nodig het volume.

Dit is hoe een percolator in feite werkt, en deze methode kun je toepassen bij vrijwel elk kruid dat je wilt extraheren.

Steven Voser

Steven Voser is een onafhankelijke cannabisjournalist met meer dan zes jaar ervaring in het schrijven over alles omtrent wiet: hoe je het kweekt, hoe je er optimaal van geniet, maar ook de groeiende industrie en het onduidelijke juridische landschap eromheen.

Lees bio