Is Wiet Verslavend?

Al sinds het Nixon-tijdperk zijn er mensen aan de macht die burgers ervan proberen te overtuigen dat wiet verslavend is. Zij willen je laten geloven dat je, net als bij heroïne, crack of een andere drug, maar één trek hoeft te nemen om je ziel aan de duivel te verkopen.

Tegenwoordig is de algemene houding tegenover wiet echter minder negatief en minder paranoïde. Soms lijkt deze houding echter weer een beetje te veel de andere kant op te gaan: veel mensen geloven dat je helemaal niet verslaafd kunt raken aan cannabis. Dat is ook weer niet het geval. Toch betekent dit niet dat Nixon gelijk had. Een verslaving is een veel breder begrip dan veel mensen denken. Er bestaan namelijk verschillende soorten verslavingen. Dit zou je allemaal in acht moeten nemen om de verslavende potentie van wiet te kunnen begrijpen.

Definitie van een Verslaving

Om het hierover te kunnen hebben, is het eerst nodig om de definitie van een verslaving te begrijpen. Net als bij andere ziekten is ook bij verslavingen sprake van verschillende ontwikkelingsfasen.

Theoretisch Model van een Verslaving

Volgens de onderzoekers George Koob en Nora Volkow kun je een verslaving op basis van vier factoren definiëren. Ten eerste moet er sprake zijn van chronische terugvallen. Dit betekent dat de verslaving steeds weer terug kan komen, ook al lijkt het erop dat je er vanaf bent. Daarnaast kenmerken verslavingen zich door een onophoudelijke behoefte aan een drug en de drang deze voortdurend te willen gebruiken. Verder is er sprake van een verslaving als je het gebruik niet onder controle hebt en je last hebt van negatieve emoties wanneer je het middel niet kunt consumeren. 

Iemand wordt als verslaafd beschouwd, als hij of zij aan al deze kenmerken voldoet. Ook al is deze persoon aan het herstellen van zijn of haar verslaving, dan nog ziet men degene als verslaafd wanneer hij of zij in het verleden een langdurige tijd al deze kenmerken heeft laten zien.

De Drie Fasen van een Verslaving

Het model van Koob en Volkow deelt een verslaving op in drie fasen. Verslavingen beginnen met overmatige consumptie/intoxicatie, gevolgd door ontwenningsverschijnselen of negatieve affectie en eindigen met preoccupatie/anticipatie.

Overmatige consumptie heeft een aantal neurologische kenmerken. Het eerste en direct ook het duidelijkste teken is overmatig en impulsief gebruik van een drug. Dit gaat vaak samen met een drang om te gebruiken, ondanks de negatieve gevolgen. Het tweede teken is een hoge afgifte van dopamine in bepaalde situaties. Met name op momenten die de hersenen associëren met drugsgebruik. Het brein doet dit simpelweg om je te stimuleren de drug weer te gebruiken.

In de daaropvolgende fase krijgt iemand last van ontwenningsverschijnselen. Deze worden veroorzaakt door tegenovergestelde reacties van processen in het lichaam. De fase kenmerkt zich daarbij door verschillende neurologische symptomen. Ten eerste hanteert het beloningssysteem in de hersenen een hogere drempel voor niet-medicamenteuze prikkels. Dit houdt in dat het lastiger wordt om jezelf te motiveren dingen te doen die niets met de drug te maken hebben. Ten tweede raakt het vermogen om emoties te reguleren aangetast. Hierbij gaat het vooral om negatieve gevoelens. De ontwenningsfase zorgt voornamelijk voor een toename van ongemak en dysforie. Daarnaast kan iemand zich ziek voelen en last krijgen van chronische prikkelbaarheid.

Als de ontwenningsverschijnselen verdwenen zijn, brengt de fase van preoccupatie/anticipatie een risico op terugval met zich mee. Dit risico komt door drie neurologische veranderingen. Net als hiervoor voelen de hersenen zich meer aangetrokken tot omgevingssignalen die ze met de drug associëren. Als het brein in deze situaties meer dopamine vrijgeeft, geeft het minder af in de situaties die niet met het middel samenhangen. Tel je dit allemaal bij elkaar op, dan zijn de hersenen uiteindelijk steeds minder in staat om ongewenst gedrag te stoppen.

Een Wietverslaving: Fysiek of Psychisch?

Nu we weten hoe een verslaving eruitziet, kunnen we onderscheid gaan maken tussen de verschillende soorten verslavingen. Zo is er een verschil tussen een fysieke en een psychische verslaving. Een lichamelijke verslaving houdt in dat de hersenen denken dat ze de drug fysiek nodig hebben om te kunnen functioneren en overleven. Het lichaam voelt zich zonder het middel ziek, tot het moment dat je er meer van gebruikt. Dit komt echter alleen voor bij drugs die verslavende stoffen bevatten, zoals heroïne, crystal meth en nicotine.

Een psychologische verslaving is echter anders. In plaats van een fysieke behoefte, is er sprake van een sterke mentale behoefte aan de drug. Je lichaam heeft het middel niet nodig, maar toch proberen je hersenen je ervan te overtuigen dat dit wel zo is. Dit kun je echter ook ervaren met dingen die niets met drugs te maken hebben, zoals eten of naar de sportschool gaan. Zelfs werken kan dit effect oproepen. De kans dat je psychisch verslaafd bent, is groot als je er de hele dag over nadenkt, het overdreven veel doet en de dwang om het te doen je leven negatief beïnvloedt. Het is niet zo schadelijk als een lichamelijke verslaving, maar het blijft een verslaving.

Hoewel wiet geen verslavende stoffen bevat, kan het wel leiden tot een psychologische verslaving. Je zult niet dezelfde problemen krijgen als bij een alcohol-, heroïne- of methverslaving, maar je kunt er wel hinder van ondervinden. Zo zal de motivatie om andere dingen te doen en het vermogen om zonder wiet te functioneren afnemen. Tot overmaat van ramp kunnen bij zware gebruikers lichamelijke ontwenningsverschijnselen optreden, zoals maag- en darmklachten en een verminderde eetlust.

Hoe Wiet tot een Verslaving Kan Leiden

Maar hoe kun je uiteindelijk dan verslaafd raken aan wiet? Vaak begint het als een onschuldige activiteit met vrienden. Als je eenmaal genoeg geld hebt, kan niemand je echter meer tegenhouden en heb je de mogelijkheid om het altijd in huis te halen. Hierdoor ligt het steeds binnen handbereik, waardoor de kans bestaat dat je het als een manier gaat gebruiken om met normale negatieve emoties om te gaan.

Zodra dit het geval is, wordt de situatie ernstiger. Je zult het dan waarschijnlijk dagelijks en meerdere keren op een dag gaan gebruiken. Je gebruikt vaak ook niet meer dezelfde hoeveelheid. Net als bij andere drugs ontwikkelt je lichaam een tolerantie. Daarnaast verandert het beloningssysteem in je hersenen. Naarmate je meer gebruikt, heb je meer nodig om dezelfde voldoening te ervaren als in het begin.

Toch kunnen veel mensen die dagelijks wiet gebruiken een fatsoenlijk leven leiden. Mensen met minder wilskracht (en met een slechtere gezondheid) bevinden zich echter in een ongelukkigere positie.

Cannabisgebruiksstoornis

Deze ongelukkige positie heeft een naam: cannabisgebruiksstoornis. Hiervan zou sprake zijn als iemand ondanks de negatieve gevolgen ervan op de gezondheid en levensstijl nog steeds wiet gebruikt. Soms gebruikt hij of zij meer dan diegene wil of heeft deze persoon in het verleden zonder succes geprobeerd te stoppen. Iemand met een cannabisgebruiksstoornis zal ook niet aan professionele en sociale verplichtingen kunnen voldoen. Dit komt doordat diegene veel tijd kwijt is aan de verslaving.

Klinkt dit je bekend in de oren? Dat is heel goed mogelijk. Het gaat hier namelijk om kenmerken die je bij elke verslavingsvorm ziet. Het verslavingspercentage bij wietgebruikers ligt dan wel lager dan bij harddrugsgebruikers, toch mogen we deze aantallen niet bagatelliseren. In uitzonderlijke gevallen kan wiet het leven en de gezondheid van iemand echt belemmeren als diegene het overmatig gebruikt.

Cannabis Afhankelijkheid Versus Misbruik

Voordat we verder gaan, willen we graag benadrukken dat je dagelijkse wietgebruikers niet over een kam kunt scheren. Zoals we dadelijk zullen uitleggen, zitten ze niet allemaal in de problemen. Wel kunnen er problemen ontstaan als ze er niet voorzichtig mee omgaan.

Van Wietgebruik naar Tolerantie naar Verslaving naar Ontwenning

Zoals we al eerder hebben gezegd, begint het allemaal met incidenteel gebruik. Als iemand echter meer beschikking krijgt over wiet, kan diegene het zolang gaan roken dat hij of zij er een tolerantie voor ontwikkelt. Wanneer iemand vervolgens niet meer kan gebruiken, zal hij of zij genoegen moeten nemen met het verminderde gevoel dan normaal. Indien mogelijk, verhoogt hij of zij de dosis echter in een poging om dezelfde high te ervaren als eerst. Dit zorgt er natuurlijk voor dat de tolerantiedrempel omhoog schiet. En zo wordt deze persoon afhankelijk van wiet.

Dit is echter ook het moment waarop wegen zich kunnen scheiden. Iemand die bijvoorbeeld dagelijks rookt, maar geen sociale, professionele of gezondheidsproblemen ondervindt, zou je niet als cannabismisbruiker beschouwen. Hij of zij is misschien wel afhankelijk, maar zolang het zijn of haar leven niet negatief beïnvloedt, heeft deze persoon geen probleem.

Dezelfde persoon kan echter wel, als hij of zij niet oppast, belangrijke gebeurtenissen of verplichtingen missen omdat diegene op dat moment liever rookt. Ook kan de persoon gezondheidsproblemen ontwikkelen door het roken zelf. Als dit soort dingen gebeuren en degene niet in staat is om te stoppen, dan ziet men deze persoon als een cannabismisbruiker.

In beide gevallen kan iemand ontwenningsverschijnselen ervaren, ongeacht of de persoon het dagelijks veilig of onveilig gebruikt. Voor de misbruiker zijn de ontwenningsverschijnselen echter vervelender, ook al kun je deze verschijnselen niet met heroïne of meth vergelijken.

Wietverslaving - Conclusie

Om de vraag in de titel te beantwoorden: ja, wiet kan verslavend zijn. Een wietverslaving is niet zeldzaam, maar wel minder ernstig dan een verslaving aan harddrugs, zoals heroïne en crystal meth of zelfs nicotine en alcohol.

Als je aan je sociale en professionele verplichtingen kunt voldoen en je gezondheid er niet onder lijdt, is er geen reden om wiet te laten liggen. Wanneer je echter weet dat je verslavingsgevoelig bent of een verminderde wilskracht hebt, pas dan op. Zoals ze bij elke coffeeshop of in wietreclames zeggen: geniet met mate.

Steven Voser

Steven Voser is een onafhankelijke cannabisjournalist met meer dan zes jaar ervaring in het schrijven over alles omtrent wiet: hoe je het kweekt, hoe je er optimaal van geniet, maar ook de groeiende industrie en het onduidelijke juridische landschap eromheen.

Lees bio