Wat Is Het Effect Van Cafeïne Op Studeren?

Als je gaat studeren, is een goede concentratie belangrijk. En vooral studenten die wat achterop zijn geraakt, kunnen daarbij best wat hulp gebruiken. Het verbaast je vast niet dat veel mensen cafeïne gebruiken als hulpmiddel bij het studeren. Maar hoe werkt deze stof eigenlijk en wat is de beste manier om cafeïne te gebruiken? Hieronder bespreken we de effecten ervan en wat de beste gebruiksmethode is. Ook behandelen we enkele alternatieven voor mensen die geen cafeïne willen gebruiken.

Hoe werkt cafeïne?

Cafeïne heeft effect door de opname van adenosine te blokkeren. Adenosine is een neurotransmitter die je een vermoeid gevoel geeft. Als je ’s ochtends wakker wordt, gaan je lichaamsenzymen aan de slag om adenosine om te zetten, waardoor je je steeds wakkerder voelt. Naarmate de dag vordert, neemt het gehalte adenosine weer toe.

Maar wat doet cafeïne dan precies? In wezen blokkeert het de opname van adenosine door A1-receptoren in de hersenen. Hierdoor ontvangen je hersens minder signalen van vermoeidheid. Maar hoe komt het dan dat je je door cafeïne zo goed voelt? Nou, dat komt omdat het ook de A2A-receptor blokkeert. Daardoor stimuleert het de productie van dopamine en glutamaat. Deze neurotransmitters hebben een positief, actief effect op hoe je je voelt.

Gecombineerd maken deze twee effecten dat je langer wakker kunt blijven en bovendien meer energie hebt. Maar de stimulatie van de dopamineproductie kan ook een tolerantie veroorzaken, waardoor je aan cafeïne verslaafd kunt raken.

Is cafeïne een goed hulpmiddel bij het studeren?

Kortgezegd, ja. Als je cafeïne neemt in doses van 40 tot 300 milligram heeft het een positief effect op je alertheid, aandacht en reactietijd. Maar op processen op hoog niveau — je beoordelingsvermogen en besluitvaardigheid — is het effect veel minder. Daarnaast nemen je fysieke kracht en uithoudingsvermogen toe (al helpt je dat niet echt bij het studeren).

Geheugen

Het is nog niet helemaal duidelijk wat het effect van cafeïne op het geheugen is. Het lijkt erop dat de stof het langetermijngeheugen positief beïnvloedt. Er is ook onderzoek gedaan naar het potentieel ervan bij de behandeling van neurologische aandoeningen. Men vermoedt dat cafeïne homeostase in de hersenen onderbreekt, waardoor het neurogenese en neuroprotectie stimuleert.

Het lijkt erop dat cafeïne ervoor zorgt dat het kortetermijngeheugen wordt omzeild. Als dat gebeurt, worden herinneringen meteen in het langetermijngeheugen opgeslagen, waardoor je ze makkelijker kunt onthouden. Mocht dat waar zijn, dan is cafeïne superhandig als je moet studeren. Qua geheugenfunctie zou het dan echter wel slim zijn om allereerst datgene te leren wat je wilt onthouden.

Energieniveau

Het energieniveau neemt significant toe door cafeïnegebruik. Zoals we al aangaven, wordt adenosine geblokkeerd en nemen de gehaltes dopamine en glutamaat toe. Deze twee processen zorgen er samen voor dat je een stevige energieboost krijgt. In combinatie met betere cognitieve prestaties betekent dit dat je met cafeïne mogelijk effectiever studeert en dat langer volhoudt.

Focus

Of je focus toeneemt door cafeïnegebruik is per persoon verschillend en sterk afhankelijk van hoe je lichaam werkt. Om je goed te kunnen focussen, moet het dopaminegehalte zich binnen een bepaalde marge bevinden. Voor veel mensen is dit niveau hoog genoeg en zorgt de inname van cafeïne juist voor een te hoog dopaminegehalte, waardoor je je minder goed kunt concentreren. Maar uit sommige onderzoeken blijkt wel dat bepaalde mensen, bijvoorbeeld mensen met ADHD (van wie het dopaminegehalte te hoog is), profijt kunnen hebben van de stof.

Bij mensen die het gevoel hebben dat cafeïne hen helpt, kan het zijn dat de toenemende afhankelijkheid van cafeïne heeft gezorgd dat hun normale dopaminegehalte (zonder cafeïne) een onnatuurlijk laag niveau heeft aangenomen. Hierbij brengt de consumptie van cafeïne het dopaminegehalte weer op een normaal niveau, waardoor je kunt denken dat je je door koffie beter kunt concentreren.

Heeft cafeïne bijwerkingen?

Net als alle andere middelen kan ook cafeïne bijwerkingen hebben. Gemiddeld krijg je dagelijks tussen de 200 en 400mg binnen. Dat is ongeveer één tot twee kopjes koffie. Sommige mensen krijgen al last van bijwerkingen met zo’n kleine hoeveelheid, als ze bijvoorbeeld niet gewend zijn aan cafeïne. Maar meestal ervaar je pas bijwerkingen als je meer dan 400mg binnenkrijgt. In het geval van zeer regelmatig gebruik ligt die drempel echter hoger.

Te veel cafeïne

Dit zijn de mogelijke bijwerkingen van te veel cafeïne:

• Spanningshoofdpijn
• Ongedurigheid
• Duizeligheid
• Bibberigheid
• Slaapproblemen
• Hartkloppingen of een abnormale hartslag
• Verhoogde bloeddruk
• Uitdroging

Niet genoeg cafeïne

Ook dit is per persoon verschillend. Er bestaat niet zoiets als ‘niet genoeg cafeïne’ voor mensen die er niet verslaafd aan zijn. Maar als je er afhankelijk van bent geworden, kan een tekort tot de volgende bijwerkingen leiden:

• Vermoeidheid
• Slecht humeur
• Spanningshoofdpijn
• Concentratieproblemen
• Maagklachten
• Spierpijn
• Prikkelbaarheid

Wat is de beste bron van cafeïne als je moet studeren?

Cafeïne is in veel verschillende vormen verkrijgbaar — niet alleen in de vorm van koffie. Afhankelijk van de gebruiksmethode kan het effect enigszins verschillen. Iemand kan zich dus bijvoorbeeld draaierig en onprettig voelen door koffie, maar niet door thee. Variërend van biologische noten tot pillen; voor bijna iedereen is er wel een passend product met cafeïne.

Koffie en thee

Dit zijn de klassieke manieren van cafeïneconsumptie en dit gebruik is al duizenden jaren oud. Men denkt dat de koffiestruik van oorsprong uit Ethiopië komt en daarvandaan naar de Arabische wereld is verspreid.

Vaak is zowel de smaak als het effect van koffie erg sterk. Thee is echter relatief mild en geeft niet hetzelfde gevoel als koffie.

Energiedrankjes

Energiedrankjes bevatten vaak veel cafeïne en suiker. Ze hebben dan ook veel invloed op je energieniveau, wat ze een geliefd hulpmiddel maakt bij het studeren. Maar dan wel met het gevaar dat je ervan afhankelijk wordt. Aangezien suiker ook zeer verslavend is, kan deze combinatie in één product zowel een zegen als een vloek zijn.

Noötrope middelen

Noötrope middelen bevatten bepaalde stoffen die ervoor zorgen dat je cognitieve vaardigheden worden versterkt. Naar verluidt, hebben ze invloed op onder andere je energiegehalte, stemming en geheugen. Een noötroop middel kan verschillende stofjes bevatten, maar cafeïne is vaak een essentieel onderdeel. Of je het nu in een drankje of gerecht doet of als poeder inneemt, met cafeïne biedt je noötrope middel net wat extra’s.

• Brain-E

  Brain-E-capsules bevatten een mix van choline, witte berkextract en cafeïne en zijn speciaal ontwikkeld om je concentratie te verbeteren. Je moet ze 45 minuten voorafgaand aan je taak innemen, waarna deze pilletjes zorgen dat je hersenen net wat soepeler werken.

  

  Brain-E

  (61)

  Bekijken

• Clear Focus

  Clear Focus is een noötroop middel dat bestaat uit een afgestemde mix van extracten, aminozuren en vitamines. Als je het regelmatig gebruikt, blijven je hersens optimaal presteren en zit je elke dag vol energie en motivatie.

  

  Clear Focus (Mindscopic)

  (83)

  Bekijken

• X-Fuel

  X-Fuel is een volledig natuurlijk supplement dat is bedoeld om je een extra energiestoot te geven als je dat nodig hebt. Je moet het zien als een perfect kopje koffie in pilvorm, met net wat extra’s om je hersenen actief te maken.

  

  X-Fuel

  (34)

  Bekijken

Kolanoot

Kolanoten komen van oorsprong uit Afrika en zitten boordevol cafeïne. De kolanoot was een van de bestanddelen van het oorspronkelijke recept voor Coca-Cola, maar werd ook al veel eerder gebruikt. In Afrika consumeert men kolanoten al duizenden jaren voor ceremoniële en holistische doeleinden en in de 17e eeuw werden ze voor het eerst in Europa geteeld.

Kolanoot - Cola nitida

(21)

Bekijken

Yerba mate

Yerba mate zit boordevol cafeïne en andere nuttige vitamines. Van oorsprong gebruikte men het bij Zuid-Amerikaanse culturele tradities, maar nu is het wereldwijd bekend. Het wordt echter nog steeds vooral in Zuid-Amerika gebruikt. Yerba mate heeft een rijke geschiedenis en sommigen zeggen dat het een zeer ‘helder’ effect geeft.

Yerba Maté

(64)

Bekijken

Guarana

Ook guarana bevat ontzettend veel cafeïne, maar liefst drie keer zoveel als koffiebonen. Dit Zuid-Amerikaanse zaad is dan ook een echte favoriet onder cafeïnefans. Het heeft een sterk effect, zonder dat je last krijgt van een ongedurig of bibberig gevoel. Daarmee is guarana perfect voor mensen die behoefte hebben aan een stevige boost.

Guarana - Paullinia cupana

(69)

Bekijken

Hoe kun je cafeïne gebruiken bij het studeren?

Voor de meeste mensen is cafeïne een geweldig hulpmiddel bij de studie. Maar om er optimaal van te profiteren, zijn er goede en minder goede manieren qua gebruik. Hieronder vind je wat tips om tijdens het studeren cafeïne optimaal te benutten:

• Neem de juiste hoeveelheid! Niet te veel, want dat werkt averechts.

• Drink het 10–15 minuten voordat je gaat beginnen.

• Of neem ongeveer 45 minuten voordat je van start gaat cafeïne in pilvorm/een capsule in.

• Neem het niet als je klaar bent met studeren — je hersenen hebben ook rust nodig.

• Pas op dat je niet verslaafd raakt; als je afhankelijk wordt van cafeïne, profiteer je niet meer van de voordelen.

Cafeïnegebruik bij een examen

Cafeïne kan ook handig zijn als je een examen moet doen, maar het is geen vervanging van hard werken en een goede voorbereiding. Een krachtig cafeïnerijk drankje geeft je niet ineens de benodigde kennis als je niet geleerd hebt. Maar als je je goed voorbereidt, kun je voor een examen op de volgende manieren optimaal van cafeïne profiteren:

• Less is more — te veel cafeïne zorgt voor overmatige stimulatie van je hersenen en dan wordt het lastig om je goed te concentreren.

• Ga eerst naar het toilet!

• Blijf de nacht voorafgaand aan je examen niet op met koffie en energiedrankjes. Een goede nachtrust is altijd beter dan heel veel cafeïne! Bovendien profiteert vooral het langetermijngeheugen ervan, dus te veel is sowieso niet goed voor een maximaal effect.

Zijn er alternatieven voor cafeïne als je moet studeren?

Sommige mensen houden gewoon niet van cafeïne. Gelukkig zijn er in dat geval ook alternatieven met een vergelijkbaar effect:

• Lichaamsbeweging: geeft energie en zorgt voor meer endorfine. Daardoor verbeteren je concentratie, focus en cognitieve vaardigheden.

• Pure chocola: hierbij komt serotonine vrij, waardoor je meer energie krijgt en je concentratie verbetert, evenals de doorbloeding van de hersenen.

• Neem pauze: voor een beter resultaat is het zeer verstandig om af en toe even wat anders te gaan doen. Als je een pauze neemt, kunnen je hersens beter verwerken wat je hebt geleerd. De rust zorgt er bovendien voor dat je weer fris wordt, wat weer tot een betere focus leidt.

• Ga slapen! We kunnen niet vaak genoeg zeggen hoe belangrijk dit is. Tijdens je slaap verwerken je hersenen wat je hebt geleerd. Als je niet goed slaapt, zullen alle genoemde methodes je weinig opleveren. Goed slapen is beter dan welk alternatief dan ook. Neem dus voldoende rust, zodat je hersenen optimaal kunnen functioneren!

Luke Sumpter

Luke Sumpter heeft een diploma in de Klinische Gezondheidswetenschappen en een passie voor het kweken van planten. Inmiddels werkt hij al zeven jaar als professioneel journalist en schrijver op het gebied van cannabis en de wetenschap.

Lees bio