Alles Wat Je Over Het Zinberg Model Moet Weten

Het is onmogelijk om het gebruik van drugs, en bepaalde ervaringen, goed te begrijpen zonder inzicht te hebben in de relatie van een persoon met zijn omgeving en hoe dit keuzes en ervaringen beïnvloedt.

Het Zinberg model bestaat al tientallen jaren, maar de bekendheid ervan is beperkt, zelfs binnen de kringen van drugsgebruikers. Toch geeft dit model je de juiste middelen om deze interactie te begrijpen. In dit artikel gaan we dan ook uitgebreid in op dit eenvoudige en verhelderende psychologische model. We bespreken daarbij hoe het helpt om meer inzicht te krijgen in je eigen gebruik van middelen.

Wie was Norman Zinberg?

Norman Earl Zinberg (1922-1989) was een invloedrijke en gerespecteerde psycholoog en psychoanalist. Hij heeft veel bijgedragen aan het begrip van verslaving in de westerse psychologie. Zinberg werkte onder meer als klinisch professor in de psychiatrie aan de Harvard Medical School en als psychiater in het Cambridge Hospital. Daarnaast vervulde hij gedurende zijn carrière verschillende andere prestigieuze functies en publiceerde hij een schat aan onderzoek dat vandaag de dag nog steeds waardevol is. Het meest noemenswaardige is zijn boek 'Drug, Set, and Setting: The Basis for Controlled Intoxicant Use'.

Hoe bedacht Zinberg zijn model?

Zinberg bedacht zijn model door soldaten die terugkeerden uit de Vietnamoorlog te bestuderen. Hij zag in dat hun verslavingen, of afhankelijkheid van middelen, geen vaststaande dingen waren die 'aan' of 'uit' stonden; het gedrag was een reactie op de omgeving van het individu.

Het viel hem op dat de meeste soldaten die tijdens de oorlog alle tekenen van een heroïneverslaving vertoonden, na terugkeer in de VS met hun gebruik konden stoppen. Dit beeld paste niet in de toenmalige opvattingen over verslaving. Men dacht dat sommige mensen er simpelweg 'vatbaarder' voor waren en dat juist deze mensen moeite hadden om een verslaving te overwinnen.

Zijn observaties toonden echter aan dat problematisch drugsgebruik een reactie leek te zijn op een traumatische omgeving, in dit geval de oorlog in Vietnam. Het drugsgebruik stopte zodra de mensen weer in een veiligere omgeving waren. Hieruit leidde hij af dat drugsverslaving meer was dan alleen maar een biologisch proces dat zich in iemand afspeelde. Hij beschouwde het als een driehoek tussen mens, middel en milieu. Elk onderdeel hiervan beïnvloedt elkaar en bepaalt het risico; het 'MMM-model' was geboren.

Wat is het Zinberg model?

Het Zinberg model is ook bekend als de 'theorie van Zinberg', het 'MMM-model' of het 'Drug, Set, Setting model'. Het betreft drie factoren: drug (middel), individu (mens) en de context/omgeving (milieu).

Dit kunnen we ook terugbrengen tot het meer algemeen bekende 'set and setting', populair gemaakt door Timothy Leary. Toch zijn er enkele verschillen tussen de twee, waar we later op terugkomen.

Volgens de theorie van Zinberg vindt het drugsgebruik van een individu nooit geïsoleerd plaats. Wanneer we drugs gebruiken, zitten we niet in een geïsoleerde bubbel; de wijdere omgeving heeft invloed. De drie verschillende elementen (mens, middel en milieu) komen samen om een unieke en tijdelijke drugservaring te creëren, die voor ieder individu op elk willekeurig moment verschillend is.

Laten we eens in deze drie elementen duiken. Daarbij moeten we opmerken dat 'individu' en 'context/milieu' elkaar overlappen, waarbij één of meerdere punten in beide categorieën passen.

Individu (mens)

Een individu is de som van ontelbare eigenschappen, die allemaal een unieke levenservaring vormen. En al deze eigenschappen kunnen de interactie van een mens met de wijdere omgeving veranderen.

Enkele kenmerken van het individu zijn:

• ras
• gender
• religie
• nationaliteit
• leeftijd

Maar er zijn er nog veel meer, zoals:

• hormonale balans (die regelmatig kan veranderen)
• ervaringen uit de jeugd
• traumatische ervaringen
• positieve ervaringen
• seksualiteit
• economische status
• opleiding
• voorkeuren en aversies
• en alle andere zaken die een individu 'maken'

Waar het op neerkomt, is dat je je eigen drugsgebruik of dat van iemand anders niet goed kunt begrijpen zonder de rol te erkennen van alle verschillende aspecten waar een individu uit bestaat.

Context (omgeving/milieu)

Context heeft alles te maken met de omgeving of het milieu waarin een individu zich bevindt. Dit kan een sociale context zijn, een economische, een politieke, enzovoort. Het gaat hier niet zozeer om de omgeving waarin iemand een drug gebruikt, maar om het algemene milieu waarin de persoon leeft. Als we naar het oorspronkelijke onderzoek van Zinberg kijken, zie je de centrale rol van de omgeving: hoewel problematisch heroïnegebruik in de Vietnamoorlog werd aangemoedigd, was dat thuis in de VS niet het geval.

De meesten van ons bevinden zich echter niet in oorlog en toch hebben veel mensen problemen met drugs. Met betrekking tot bovenstaande lijsten kan de context dan ook de volgende factoren omvatten:

• ras: of iemand in een racistische omgeving leeft
• gender: of iemand in een seksistische of transfobe samenleving leeft
• religie: met welk geloof iemand is opgegroeid/welk geloof in de samenleving overheerst
• leeftijd: hoe de omgeving omgaat met iemands leeftijd
• seksualiteit: hoe wordt omgegaan met verschillende seksualiteiten/hoe verschillende seksualiteiten aanleiding geven tot verschillende gebruiksculturen (bijv. chemseks)
• economische status: hoe een samenleving mensen met een bepaalde economische status behandelt

Je ziet dat de meeste aspecten van het individu op de een of andere manier verband houden met de bredere context waarin iemand zich bevindt. De effecten hiervan kunnen positief of negatief zijn en hebben invloed op het drugsgebruik.

Een voorbeeld: Iemand die zichzelf onderdrukt voelt in een racistische samenleving zal eerder op een problematische manier drugs gebruiken dan iemand die dat niet ervaart. Op dezelfde manier is drugsgebruik minder waarschijnlijk in een sterk conservatieve, religieuze samenleving, maar iemand zal er sneller geheimzinnig over doen als hij wel drug gebruikt. Er zijn oneindig veel genuanceerde interacties tussen individuen en de wereld om hen heen, die allemaal van invloed kunnen zijn op drugsgebruik en -ervaringen.

Drug (middel)

Dit model is natuurlijk niet compleet zonder de drugs zelf. Deze drugs zijn minder abstract dan de andere twee factoren en dus gemakkelijker te definiëren en te begrijpen. In grote lijnen verklaart dit waarom veel hedendaagse psychiatrische modellen zich nog steeds bijna uitsluitend richten op drugs en een reductionistische aanpak, in plaats van een meer omvattende benadering te kiezen.

Wanneer een individu in een bepaalde context een drug gebruikt, is er sprake van een drugservaring. Deze drug kan van alles zijn, en kan om allerlei redenen worden genomen. Het kan een tiener zijn die wiet rookt in een liberale samenleving, of een onderdrukte persoon die heroïne gebruikt in een poging tot zelfmedicatie.

Drugservaring

Het belangrijkste uitgangspunt van dit model is dat het erkent dat verschillende mensen in verschillende situaties anders op dezelfde drug reageren. Dit is de unieke drugservaring.

Laten we een algemeen beeld schetsen: een gelukkige, gezonde persoon met een geweldig sociaal netwerk en een bevredigend leven kan heroïne gebruiken zonder er problemen mee te krijgen, terwijl iemand anders (bijvoorbeeld een soldaat in Vietnam) veel kwetsbaarder kan zijn. Wat betreft wiet kan de ene persoon het gebruik matigen en gezond blijven, terwijl een ander vervelende psychologische effecten kan ervaren, of dit nu te wijten is aan de leeftijd, een aanleg voor psychische stoornissen of iets anders.

Alleen door met al deze factoren rekening te houden, kunnen we verklaren waarom mensen die dezelfde drug gebruiken, een andere beleving hebben. Volgens biologische en scheikundige principes hebben dezelfde stoffen vergelijkbare effecten op hersenen en lichaam, die er ongeveer hetzelfde uitzien. Toch hoef je geen genie te zijn om te snappen dat dit simpelweg niet het geval is!

Het Zinberg model geeft ons een logische en redelijk eenvoudige manier om dit te begrijpen en te verklaren.

Hoe verschilt de theorie van Zinberg van 'set and setting'?

'Set and setting' is een specifiekere versie van het Zinberg model. Laatstgenoemde behelst een veelomvattende analyse van een individu en zijn omgeving om te begrijpen hoe iemand op een drugservaring kan reageren. Bij set en setting gaat het echter om het begrijpen en beheersen van een individuele drugservaring.

Volgens de theorie van Zinberg kijkt 'set' naar de mindset van een persoon als resultaat van diens hele leven. 'Set' als onderdeel van set en setting gaat echter meer om hoe iemand zich voelt op de momenten voor een drugservaring. Op dezelfde manier is 'setting' volgens Zinberg de hele omgeving waarin een persoon leeft, terwijl het bij 'set and setting' simpelweg verwijst naar de omgeving waarin je drugs gebruikt.

Uiteindelijk is het Zinberg model een methode om de relatie van een individu met drugs te begrijpen. Set en setting is daarentegen een manier om je voor te bereiden op een drugservaring.

Het Zinberg model: stof tot nadenken

Het is een goed idee om na te denken over dit model en hoe dit op jezelf van toepassing is, zelfs als je geen drugs gebruikt. Wat zijn de kenmerken van jou als individu, hoe speelt je omgeving mee en hoe beïnvloedt deze interactie de manier waarop je drugs gebruikt, of juist vermijdt?

Door een stapje terug te doen en je eigen drugsgebruik te beoordelen, krijg je meer inzicht in hoe gezond, of hoe problematisch, het is. Daarnaast kun je de context begrijpen waarin je drugs gebruikt. Hoewel je de omgeving waarin je leeft niet altijd direct herkent, kun je erop rekenen dat deze een grote rol speelt!

Max Sargent

Max schrijft al meer dan tien jaar en is de afgelopen jaren in de cannabis- en psychedelische journalistiek beland. Hij heeft allerlei artikelen geschreven voor bedrijven als Zamnesia, Royal Queen Seeds, Cannaconnection, Gorilla Seeds, MushMagic en nog veel meer. Hij heeft dus een brede ervaring in deze branche.

Lees bio